Vasiyetnamenin İptali Davaları

Vasiyetnameler, miras bırakanın son arzu ve isteklerinin yer aldığı, tek taraflı olarak düzenlenen ve murisin ölümünden sonra sonuç doğuran ölüme bağlı tasarruf işlemleridir. Vasiyetnameler, el yazılı ve resmi şekilde düzenlendiği gibi olağanüstü hallerde sözlü olarak da düzenlenebilmektedir.

Miras bırakan vasiyetname düzenlerken sınırsız tasarruf yetkisine sahip olmayıp, ancak saklı payları dışında kalan kısma ilişkin ölüme bağlı tasarrufta bulunabilir. Miras bırakan, saklı paylı mirasçısı bulunmaması halinde mirasının tamamı üzerinde tasarruf hakkına sahiptir. Ayrıca belirtmek isteriz ki miras bırakan yaşamı boyunca birden çok vasiyetname düzenleyebilme hakkına sahiptir. Miras bırakan düzenlemiş olduğu yeni vasiyetname ile bir önceki vasiyetnamesinden rücu edebileceği gibi, önceki vasiyetlerini tamamlayıcı nitelikte yeni tasarruflarda bulunabilir.

Hukuka uygun vasiyetname düzenlemenin şartları ise Türk Medeni Kanunu 502 – 503 - 504.Maddesi ile düzenlenmiştir. Geçerli bir vasiyetname düzenlenebilmesi için vasiyet edenin ayırt etme gücüne sahip olması, on beş yaşını doldurmuş olması, yanılma, aldatma, korkutma veya zorlama etkisi altında olmadan vasiyetnameyi düzenlemiş olması şartı aranmaktadır.

Vasiyetnamenin iptali sebepleri kanunda sınırlı bir şekilde gösterilmiş olup, Türk Medeni Kanunu 557. Maddesinde belirtilen sebeplerden birinin dahi varlığı halinde vasiyetnamenin iptaline karar verilebilir. Ancak belirtmek isterim ki vasiyetnamenin iptali için menfaati bulunan mirasçı veya vasiyet alacaklısı tarafından iptal davasının açılması gerekmektedir. Çünkü vasiyetnameler kendiliğinden ortadan kalkmadığı gibi mahkeme kararı kesinleşinceye kadar vasiyetnamenin geçerliliği devam etmektedir.

Vasiyetnamenin İptali Sebepleri;

1. Tasarruf mirasbırakanın tasarruf ehliyeti bulunmadığı bir sırada düzenlenmesi;

2. Tasarruf yanılma, aldatma, korkutma veya zorlama sonucunda düzenlenmesi;

3. Tasarrufun içeriği, bağlandığı koşullar veya yüklemeler hukuka veya ahlâka aykırı olması düzenlenmesi

4. Tasarruf kanunda öngörülen şekillere uyulmadan düzenlenmesi

Miras bırakanın tasarruf ehliyetine ilişkin olarak davacılar vasiyetnamenin düzenlendiği tarihte vasiyet edenin sağlık raporu bulunmaması iddiası ile vasiyetnamenin iptalini talep etmektedir. Ancak ilgili hiçbir yasal mevzuatta, vasiyetnamenin düzenlenme şartları arasında sağlık raporu alınma zorunluluğu bulunmamaktadır. Yargıtay içtihatlarında bu yönde birçok karar bulunmaktadır.( Yargıtay 2.Hukuk Dairesi, 18.11.1974 Tarih, 1973 / 7511 Esas, 1974 / 7015 Karar )

Noterlik Kanunu Yönetmeliği, Madde 91:

“İlgilinin yaşlılık, hastalık veya dış görünüşü itibariyle yeteneğinden şüphe edilmesi veya bu konuda ihbar ve şayet bulunması hallerinde temyiz kudretinin varlığı doktor raporu ile saptanır.”

Vasiyetnamenin iptaline ilişkin açılan davalarda karşımıza çıkan sorunlardan bir tanesi de miras bırakanın vasiyetnameyi düzenlediği tarihte ileri yaşta olması iddiasıyla vasiyetnamenin iptalinin talep edilmesidir. Vurgulamak isterim ki yukarıda da belirtildiği üzere Türk Medeni Kanunu’nun 557. Maddesinde vasiyetnamenin geçerli olması için herhangi bir üst yaş sınırı ön görülmemiştir. Nitekim uygulamada da miras bırakanın vasiyetnameyi düzenlediği tarihte ileri yaşta olduğu iddiası ile açılan iptal davalarının çoğu reddedilmektedir.

Vasiyetnamenin İptal davası, tasarrufun iptal edilmesinde menfaati bulunan mirasçı veya vasiyet alacaklısı tarafından, lehine vasiyet yapılanlara karşı açılabilir. Menfaati bulunan mirasçılar ya da vasiyet alacaklıları iptal davasını birlikte açma zorunluluğu bulunmamaktadır. Her bir mirasçı kendi yönünden ve tek başına vasiyetnamenin iptalini isteyebilir. ( Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, 22.09.2010 Tarih, 2010 / 3 – 392 Esas, 2010 / 417 Karar )

Vasiyetnamenin iptali davasının açılmasına ilişkin hak düşürücü süreler Türk Medeni Kanunu’nun 559. Maddesinde düzenlenmiş olup, hak düşürücü süreler şu şekildedir;

• Davacının tasarrufu, iptal sebebini ve kendisinin hak sahibi olduğunu öğrendiği tarihten başlayarak 1 yıl,

• Herhalde vasiyetname açılma tarihi üzerinden iyiniyetli davalılara karşı 10 yıl,

• Herhalde vasiyetname açılma tarihi üzerinden iyiniyetli olmayan davalılara karşı 20 yıl,

Vasiyetnamenin İptali davasında görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemeleri olup, yetkili mahkeme miras bırakanın ölmeden önceki son yerleşim yeridir.